Zaślepione społeczeństwo – krok po kroku ku utracie państwa

Jak to się dzieje, że ludzie, którzy w teorii kochają wolność i państwo prawa, w praktyce przestają widzieć, co dzieje się wokół nich, i zaczynają wierzyć w narracje wygodne, emocjonalne, ale oderwane od faktów? Nie dzieje się to w jeden dzień. To proces powolny, niewidoczny z zewnątrz, ale zabójczy w skutkach. To proces, w którym społeczeństwo staje się zaślepione, a zaślepienie to zaczyna rządzić jego wyborami, decyzjami, reakcjami w końcu całym państwem.
Zaślepienie nie jest wynikiem głupoty ani braku wiedzy. Wręcz przeciwnie – to efekt złożonej socjotechniki, manipulacji informacyjnej i emocjonalnej. Media i polityka od lat budują narracje, które są atrakcyjne, proste i emocjonalnie satysfakcjonujące. Przekaz ten działa jak filtr, który przepuszcza tylko to, co pasuje do określonego obrazu świata, a wszystko co nie pasuje, zostaje odrzucone.
 Społeczeństwo przestaje weryfikować fakty. Przestaje analizować prawa, procedury, decyzje instytucji. Zamiast tego zaczyna wierzyć w emocje i uproszczone narracje: „tamci kradli”, teraz jest normalność”, „my jesteśmy po właściwej stronie”.
Ale czy na pewno jest normalność? Czy rzeczywiście tamci kradli? Fakty mówią co innego – często nie znajdujemy żadnych dowodów na wcześniejsze przestępstwa.
 Tymczasem sprawy obecnych oskarżanych o nadużycia są umarzane bez uzasadnienia. A społeczeństwo wciąż wierzy w wygodne narracje, bo tak łatwiej, bo emocje działają szybciej niż analiza faktów.
Selektywne stosowanie prawa – pułapka bezkarności. Kolejny element tej pułapki jest równie niebezpieczny: prawo przestaje działać równomiernie. Jedni są ścigani, drudzy pozostają nietykalni. Mechanizm jest prosty: jeśli sprawy dotyczą „tych właściwych” – trafiają do mediów, są nagłaśniane, interpretowane jako dowód złego działania przeciwników. Jeśli dotyczą „tych niewygodnych” – umarzane lub przeciągane w nieskończoność.
 Efekt jest przerażający: społeczeństwo traci wiarę w prawo i instytucje. Ludzie zaczynają myśleć: „niema sensu wymagać sprawiedliwości, prawo i tak działa wybiórczo”. To początek stanu, w którym obywatel przestaje być współtwórcą państwa, a staje się obserwatorem teatru, w którym decyduje jeden reżyser.
 Propaganda i kontrola narracji – cicha dyktatura informacji. Niepotrzebna jest jawna cenzura, żeby kontrolować społeczeństwo.
 Wystarczy, że:
* wybiera się informacje i pokazuje tylko te, które pasują do narracji,
* marginalizuje się lub eliminuje głos krytyczny,
* tworzy bańkę percepcyjną, w której każdy widzi tylko to, co chce widzieć.
 Tak działa propaganda współczesna, cicha, sprytna, skuteczna. Społeczeństwo musi być „ogłupione” w klasycznym sensie, ono po prostu nie dostaje pełnego obrazu rzeczywistości. A brak pełnego obrazu wystarcza, by manipulować jego emocjami i decyzjami.
Emocje zamiast faktów – zmęczenie społeczne. Długotrwałe konflikty polityczne, podsycane narracjami medialnymi, wytwarzają zmęczenie społeczne. Ludzie przestają analizować rzeczywistość i wybierają prostą drogę – wiarę w to, co daje im spokój emocjonalny. Ale spokój ten jest złudny. To spokój wyprodukowany przez narracje, które nie mają nic wspólnego z realnymi działaniami państwa.
 Społeczeństwo woli nie widzieć faktów, które są niewygodne, bo emocjonalnie jest to zbyt trudne. To jest właśnie mechanizm, który prowadzi do utraty kontroli nad państwem.
 Brak rozliczeń i bezkarność – efekt demokratycznej degeneracji. Nie można zapomnieć o mechanizmie bezkarności. Sprawy jawne naruszające prawo pozostają nie rozstrzygnięte, a społeczeństwo obserwuje, że władza może działać bez konsekwencji. To tworzy poczucie, że prawo nie istnieje dla wszystkich, tylko dla wybranych. Historycy powtarzają, że narody giną nie od czołgów czy bomb, ale utraty instynktu obywatelskiego – od momentu, gdy ludzie przestają pilnować instytucji, gdy przestają weryfikować informacje.
 Co grozi społeczeństwu zaślepionemu? Jeśli społeczeństwo pozostanie w tym stanie konsekwencje są dramatyczne:
* państwo przestaje być własnością obywateli,
*instytucje tracą zdolność działania,
*decyzje podejmowane są dla interesów wąskich grup, a nie dla dobra wspólnego,
* obywatel staje się obserwatorem, a nie uczestnikiem życia państwa.
 To nie jest scenariusz odległy. To efekt powolny, ale nieuchronny, jeśli nie odzyskamy zdolności krytycznego myślenia i świadomości obywatelskiej.
Historia daje ostrzeżenie. Patrząc w wstecz, historia pokazuje, że narody giną wtedy, gdy społeczeństwo przestaje być odpowiedzialne za państwo, gdy pozwala sobie na manipulację, gdy odwraca wzrok od łamania zasad. Każdy przykład z XX wieku pokazuje, że utrata państwowości zaczyna się od utraty kontroli obywateli nad instytucjami i prawem. Nie od agresji zewnętrznej.
 Konkluzja – ostatni dzwonek. To ostrzeżenie jest dramatyczne, bo dotyczy nas wszystkich: jeżeli społeczeństwo nie otworzy oczu, jeżeli zacznie samodzielnie weryfikować faktów, jeżeli nie będzie wymagać odpowiedzialności od władz i instytucji – grozi nam utrata własnego państwa.
 Nie chodzi tutaj o abstrakcyjny dramat polityczny, lecz o realną, namacalną perspektywę: państwo, które przestaje być kontrolowane przez obywateli, staje się państwem, które nie należy do obywateli.
 Każdy z nas musi zadać sobie pytanie: Czy chcę być biernym obserwatorem, który pozwala manipulować swoją świadomością i decyzjami, czy chcę odzyskać prawo do bycia obywatelem w pełnym tego słowa znaczeniu?
 Nie ma czasu na ignorancję. Nie ma czasu na wygodne narracje. Jeśli społeczeństwo nie obudzi się teraz, skutki mogą być nieodwracalne. To jest moment, w którym każdy z na musi zdecydować, czy chce bronić państwa, które jest jego własnym wspólnym dobrem, czy patrzeć, jak powoli wymyka się z rąk.
 Bo gdy społeczeństwo pozostaje zaślepione, utrata państwa przestaje być abstrakcją – staje się realnym zagrożeniem dla przyszłości nas wszystkich.